به نقل از «مهر»

دیرگچین قم مادر کاروانسراهای ایران

تاریخ انتشار: ۵ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۶۷۵۹۰

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها - مهدی بخشی سورکی: در جریان برگزاری اجلاس میراث جهانی یونسکو که روزهای پایانی شهریورماه امسال در عربستان سعودی برگزار شد، پرونده ۵۶ کاروانسرای ایرانی از ۲۴ استان کشورمان ارائه شده بود که در نهایت ۵۴ کاروانسرای ایران عنوان جهانی گرفتند که در این بین نام کاروانسرای دیر گچین قم نیز به چشم می‌خورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هشتاد کیلومتری حاشیه شمالی کویر قم در دل شن‌های روان این منطقه، بنایی عظیم و مستحکم با برج و باروهای استوار، چشم هر رهگذری را به خود خیره می‌کند.

این بنای سالخورده، کاروانسرای دیر گچین نام دارد که روزگاری در دوره ساسانی ایستاده و استوار با آن ساختار معماری بی بدلیلش مادر کاروانسراهای ایران نام گرفته که حکایت از قدمت، وسعت، نوع ساخت و کاربری‌های بسیار آن دارد.

در کاوش‌هایی صورت گرفته باستان‌شناسان، با بررسی مصالح به کار رفته در آن پی بردند که این کاروانسرا به دوره ساسانی تعلق دارد، ولی بعدها در دوران سلجوقی و صفوی تعمیرات و تغییرات اساسی در آن صورت گرفته و در دوره قاجار قسمت‌هایی نیز به آن ملحق شده است.

پررونق‌ترین کاروانسراهای عصر ساسانی

سابقه تاریخی دیرگچین را اگر در کتاب‌های تاریخی جستجو کنیم، به متونی می‌رسیم که عمر این بنا را به هزار و ۷۵۰ سال قبل و به دوران اردشیر ساسانی نسبت می‌دهند و آن را یکی از پررونق‌ترین کاروانسراهای عصر می‌دانند.

دیرگچین بر سر شاهراه ارتباطی جنوب شرق به غرب و در مسیر قم به ری قرار دارد، مسیری که در گذشته یکی از پر رفت و آمدترین و کلیدی‌ترین مسیرهای کشور به شمار می‌رفت.

اهمیت این کاروانسرا در دوره سلجوقیان با رونق گرفتن مسیر ساوه و قم به ورامین باز هم بیشتر شد و کاروانسراهای دیگری به نام‌های قلعه سنگی محمدآباد کاج و قلعه گلی در نزدیکی آن ساخته شدند تا این مسیر پر رونق هر چه بیشتر آباد شود.

مورخین در آثار تاریخی به گوشه‌ای از کارکردهای این کاروانسرا اشاره کرده‌اند و بر اساس این نوشته‌ها به نظر می‌رسد که دیرگچین در گذشته مقر نیروهای سلطنتی، ایستگاه میان راهی بوده است.

مساحت کاروانسرای دیر گچین به ۱۹ هکتار می‌رسد

اگر گذارتان به کارونسرای دیر گچین بیفتد، می‌توانید چهار برج قطور را در اطراف این کاروانسرا ببینید که ارتفاع آنها تا ۶ متر هم می‌رسد.

در ضلع جنوب شرقی این کاروانسرا مسجدی ۳۰۰ متر مربعی قرار دارد و درضلع شمال شرقی آن حیاط خلوتی طراحی شده که محل استقرار مهمانان ویژه و مأموران حکومتی بوده است.

در گوشه شمال غربی بنا هم آسیابی سنگی و در ضلع جنوب غربی یک حمام با تمام اجزا از جمله سربینه، گرم خانه، خزینه و سرویس بهداشتی خواهید دید که یادتان می‌آورند چرا این کاروانسرای ۱۲ هزار مترمربعی را مادر کاروانسراهای ایران نامیده‌اند.

البته به تمام این تجهیزات داخلی باید ملحقات مثل بنای قلعه گلی کنار کاروانسرا، کوره آجرپزی، آب انبار و قبرستان را در خارج از کاروانسرا اضافه کنید که با احتساب آن‌ها مساحت این بنا به ۱۹ هکتار می‌رسد.

خصوصیات کلی کاروانسرای دیر گچین

علیرضا بخشی در گفتگو با خبرنگار مهر با تشریح ویژگی‌های این کاروانسرا اظهار داشت: بنای دیر گچین، از جمله بناهای چهار ایوانی است که بر خلاف بسیاری از کاروانسراها، علاوه بر اتاق‏‌ها، حجره‏‌ها، ایوان‌ها، شترخوان‏‌ها و فضاهای اقامتی ویژه، دارای حیاطی وسیع، حمام عمومی، سرویس‌های بهداشتی عمومی، آسیاب، حوض خانه، مسجد، دکان‌های خرید و فروش کالا، حیاط خلوت و در خارج بنا، آتشکده، کوره آجرپزی، آب انبار و قبرستان وجود دارد.

کارشناس میراث فرهنگی عنوان کرد: این گستردگی خاص در طول دوران گذشته، علاوه بر اهمیت این ناحیه و راه ارتباطی موجود در آن، نشان از توجه ویژه حکومت‌های مرکزی و محلی به این بنا بوده است.

وی افرود: طراحی ورودی کاروانسرای دیرگچین به گونه‌ای است که مسافران را از فاصله‌ای دور به سمت خود فرا می‌خواند و هشتی ورودی، کاروانیان را به داخل هدایت کرده و در عین حال که کاروانسرادار و نگهبان، بر ورود و خروج نظارت دارند، حیاط مرکزی برای خستگان از راه رسیده، فضایی امن و پرجنب و جوش است.

کاروانسرای دیر گچین در مجموع ۳۶ اتاق دارد

عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم به ویژ گی‌های داخلی کاروانسرای دیرگچین اشاره کرد و گفت: داخل بنا، همانند سایر کاروانسراهای دیگر، خارجی‌ترین جداره، پس از دیواره بیرونی، شترخوان‏‌ها هستند که شترخوان‌ها در چهار طرف بنا، در پشت حجره‏‌ها، همچون دالان‌های طویلی به صورت سرتاسری به عرض تقریبی ۵ متر احداث شده‌اند.

وی با بیان اینکه در این کاروانسرا تعداد اتاق‏‌ها در هر طرف بین ۸ تا ۱۰ اتاق است و در مجموع ۳۶ اتاق دارد ادامه داد: البته اتاق‌هایی هم در حیاط خلوت و ایوان مقابل ورودی تعبیه شده است.

بخشی گفت: در ضلع شمال شرقی کاروانسرا، مقابل ایوان ورودی، ایوانی است که در انتهای آن، اتاقی تعبیه شده است که این فضا به عنوان شاه نشین بوده و مسافران ویژه در آن‌ها استراحت می‌کرده‌اند.

کارشناس میراث فرهنگی در خصوص دیگر ویژگی‌های این کاروانسرا عنوان کرد: طاقچه، اجاق، افساربند، سایه انداز‏‌ها و تورفتگی‌های ایوان‌ها، از دیگر عناصر فضاساز کاروانسرا به حساب می‌‏آیند.

سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این کاروانسرا را در تاریخ ۱ مهرماه ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۱۰۴۰۸ به فهرست آثار ملی ایران اضافه کرد که پس از ثبت ملی بنا، مرمت و تعمیرات اضطراری و نجات بخشی اثر آغاز شد و تا سال ۱۳۸۵ ادامه داشت که البته این کار هم به دلیل کمبود اعتبارات با روند کندی پیگیری شد و اعتبارات قطره چکانی کفاف مرمت این ابرکاروانسرا را نمی‌داد.

علاقمندان به گردشگری و آثار تاریخی، کویر نوردی، رصدگری ستارگان، عکاسی و همچنین مسافران نوروزی در قالب تورهایی از این اثر تاریخی بازدید می‌کنند که البته تعداد آنان اندک است که به نظر می‌رسد برنامه خاصی برای این جاذبه تاریخی در راستای جذب گردشگران و عموم علاقمندان برای دیدن این اثر تاریخی وجود ندارد و پیوست فرهنگی نیز برای آن تعریف نشده است.

کد خبر 5896691

منبع: مهر

کلیدواژه: قم کاروانسرا معماری بوشهر دفاع مقدس هفته دفاع مقدس خطبه های نماز جمعه تبریز سنندج آغاز سال تحصیلی اردبیل ایلام گردشگری بازگشایی مدارس کرمانشاه اصفهان رژه نیروهای مسلح کاروانسرای دیر گچین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۶۷۵۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

علت ممنوعیت سریال مصری حشاشین؛ تحریف تاریخ ایران

«حشاشین» سریالی است که این روزها هم درباره محتوا و نوعِ ساختش صحبت می‌شود، هم کم‌کاری‌های مسئولین ذیربط برای ساخت اینگونه سریال‌ها و هم حذف از پلتفرم‌های نمایش‌خانگی که به واسطه ورود ساترا اتفاق افتاد. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، این روزها سریالی به نام‌ «حشاشین» در کانون توجه منتقدان داخلی و خارجی قرار گرفته که در وهله اول نشان می‌دهد کشورهای منطقه  تأثیرگذاری تجاری، مالی و اجتماعی و فرهنگیِ ساخت سریال و فیلم را به خوبی درک کرده‌اند و شکل‌گیری برخی فستیوال‌ها و جشنواره‌های مرتبط در این زمینه و البته سرمایه‌گذاری گسترده در ساخت شهرک‌های سینمایی برای تولید پروژه‌های مشترک با کشورهای پیشرفته در صنعت سینما مشهود است.

البته نکته جالب توجه اینجاست که این کشورها ساخت سریال  با محور تاریخ کشورهای مختلف همسایه خود علاوه بر ساخت سریال براساس اسطوره‌های تاریخی خود را دستور کار  قرار داده‌اند و جای تردید نیست تمدن کشورمان ایران نیز دستمایه برخی از این تولیدات شده است، روزی غربی‌ها با فیلم «300» دست به کار می‌شوند و تاریخ ایران را به گونه‌ای دیگر (تحریف‌آمیز) روایت می‌کنند و امروز هم «حشاشین»  متولد می‌شود. 

این سریال چند نکته انتقادی را به وجود آورد؛ اول کم‌کاری مسئولین امر را نشان می‌داد که همتی برای سااخت سریال‌های تاریخی و پرتره وجود ندارد و سال‌ها باید منتظر بمانیم تا سریالی اصطلاحاً‌ در قالب الف ویژه به سرانجام برسد حال آنکه کشورهای دیگری در جهان عرب همچون دست‌اندرکاران «حشاشین» با کمترین زمان چنین سریال با کیفیت ساختاری را ارائه دادند. در وهله دوم اما این سریال به تحریف تاریخی پرداخته که اگر کماکان مسئولین امر به وعده و وعید ادامه دهند و خبری از کار عملیاتی نباشد این تحریفات در ذهنِ نسل جدید به واقعیت‌های تاریخی تبدیل می‌شود. 

شاید وقت آن رسیده  که ساخت سریال‌های فاخر درباره میراث ملموس یا ناملوس ایران را برنامه‌ریزی کنیم تا مبدأ این شخصیت‌ها با چهره‌ای غیرواقعی در ذهن مخاطبان خارجی یا حتی داخلی کشورمان تثبیت نشوند.

زیرسوال بردن تاریخ با "حشاشین"، تلنگر جدی به سریال‌سازان

نکته دیگر انتشار گسترده آن در کشور ایران که به واسطه پلتفرمِ در نمایش‌خانگی و شبکه‌های اجتماعی اتفاق افتاد نیازمند ورودِ ساترا بود که چند روزی است هیاهوی آن برپا شده است. پس از ورودِ ساترا و حذف آن از پلتفرم‌های نمایش‌خانگی برخی ساترا را به خاطر این ورود محکوم و بخش عمده‌ای دیگر این ورود را تحسین کرده‌اند. 

اما مشخص نیست چرا عده‌ای  اصرار دارند چنین سریال‌هایی در سطح گسترده‌ای پخش شود و نسل جدید خصوصاً نظاره‌گر چنین تحریفات تاریخی در آثار نمایشی باشد. البته نباید این انتقادها را هم نادیده بگیریم که چرا به جای این همه سریالِ آپارتمانی، زودبازده و حتی تاریخی معطوف به دوران قاجاریه، به فکرِ ساخت آثار نمایشی که بتواند تاریخ ایران را روایت کند،‌ نیستیم که «حشاشین‌ها» جزو برنامه‌های کشورهای خارجی است حتی تاریخ و قهرمانان و واقعیت‌هایش را از آنِ خود کنند و روایتگرِ اصلی این اتفاقات، آنها باشند.

به دنبال اعلام ممنوعیت پخش سریال «حشاشین» در پلتفرم‌ها و حذف این مجموعه نمایشی از نمایش‌خانگی، پیمان جبلی رئیس صداوسیما هم درباره پخش نشدن این سریال در ایران واکنش نشان داد: «ساترا مسئولیت دارد تا جلوی پخش محتوای تحریف شده که به درک اجتماعی لطمه می‌زند و افکار عمومی را منحرف می‌کند را بگیرد. سریال حشاشین براساس واقعیت نیست، بلکه تحریف تاریخ است و ساترا برای پخش آن به سکوها تذکر داده و سکوها هم حذف کردند.»

چرایی ممنوعیت را البته چند روزِ گذشته مسئولین ساترا هم اعلام کردند که «پخش سریال های خارجی در پلتفرهای داخلی پس از انتشار مورد بررسی قرار می‌گیرند و اصطلاحاً سریال‌های خارجی مشمول ممیزی پسینی هستند، به همین دلیل انتشار سریال مصری «حشاشین» از امروز توسط معاونت پایش و نظارت ساترا براساس رای و نظر شورای صدور مجوز ساترا ممنوع اعلام شد.

سریال «حشاشین» محصول کشور مصر است و روایت آن از تاریخ اسلام متضمن تحریف‌های فراوانی است که به نظر می‌رسد با رویکرد سیاسی مغرضانه تولید شده است. بر همین اساس طبق نظر شورای صدور مجوز ساترا انتشار سریال «حشاشین» (The Assassins)، در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ایران مورد تأیید نیست.»

هرچند این سریال در نگاه اول سعی کرده روایتی از زندگی حسن صباح و ترکان سلجوقی و فرقه اسماعیلیه را به تصویر بکشد، اما به شکلی ناشیانی این روند تاریخی را بدون درنظر گرفتن فواصل معنادار میان دوران زندگی شخصیت اصلی با برخی شخصیت‌های مطرح شده  مثل عمر خیام و خواجه نظام الملک را بهم  مرتبط کرده که می‌تواند نقطه عطف شکل‌گیری سئوالی باشد که اصولاً؛ چرا باید کشور دیگری تاریخ ما را آنهم کاملاً ناشیانه روایت کند؟

انتهای پیام/